Sau giờ học: Tác phẩm làm nên tên tuổi của Higashino Keigo

Xuất bản năm 1985, Sau giờ học không phải là cuốn sách xuất sắc nhất nhưng là cuốn sách đầu tiên mà Higashino Keigo nhận giải Edogawa Ranpo (giải thưởng danh giá Nhật Bản dành cho các tác phẩm trinh thám). Đây là cột mốc đánh dấu việc bác Keigo trở thành một nhà văn trinh thám toàn thời gian để rồi chúng ta được thưởng thức thêm những tác phẩm trinh thám xuất sắc như: Phía sau nghi can X, Bạch dạ hành, Ác ý, Bí mật của Naoko, Ảo dạ,… 

Sau giờ học được viết theo lời kể chuyện của thầy Maejima – Giáo viên dạy toán trường nữ sinh trung học Seika. Maejima vốn dĩ là một kẻ khá thờ ơ trong cuộc sống, công việc và gia đình. Anh bước vào một cuộc hôn nhân khá tẻ nhạt, không có tình yêu. Làm thầy giáo chỉ có mục đích là kiếm tiền sống qua ngày. Anh thậm chí còn không màng mắng chửi học sinh khi họ phạm lỗi và việc giảng dạy chỉ là theo đúng giáo trình sách giáo khoa chứ chẳng mong chúng sẽ hiểu bài. Có thể nói vì vậy mà Maejima không được học sinh yêu quý nhưng hẳn cũng chẳng có ai là ghét anh.

Tuy nhiên, dạo gần đây có kẻ trong trường lại đang muốn giết Maejima. Anh đã 3 lần chết hụt và điều đặc biệt là hung thủ ra tay vào sau giờ học. Maejima nhiều lần trốn tránh việc tham gia câu lạc bộ bắn cung do anh cố vấn sau giờ học để bảo toàn tính mạng của mình.
Vụ án đầu tiên xảy ra trong phòng thay đồ, nạn nhân là một thầy giáo dạy toán. Hiện trường phòng kín, nguyên nhân ngộ là ngộ độc xyanua. Maejima thầm cảm nhận vụ án này có liên quan đến mình. Cảnh sát chưa tìm ra lời giải thì vụ án thứ 2 xuất hiện, nạn nhân là thầy giáo đóng vai chú hề trong lễ hội của trường cũng do ngộ độc xyanua. Lần này, Maejima biết chắc chắn thầy giáo đó đã chết thay cho mình. Nguy hiểm càng lúc càng tăng, Maejima không thể tiếp tục sống thờ ơ nên anh quyết định sẽ tự mình tìm kiếm hung thủ thực sự. 

Sau giờ học: Thủ thuật gây án & trốn án ấn tượng

Sau giờ học sử dụng thủ thuật gây án trong phòng kín và chất độc xyanua đã rất quen thuộc trong nhiều tác phẩm trinh thám cổ điển. Thế nhưng, Sau giờ học vẫn mang một phong cách rất riêng của Keigo dễ thấy trong những tác phẩm sau này của ông. Tác phẩm đi theo mô típ án lồng án giúp mạch chuyển được đẩy cao trào dần lên cho đến kết truyện. Mỗi chi tiết, lời thoại trong tác phẩm đều là manh mối để phá giải bài toán trinh thám.

Ban đầu, thủ thuật gây án trong phòng kín được giải đáp quá đỗi tinh tế và sáng tạo. Nhưng thực ra, đó chỉ là hòn đá được ném ra với mục đích đánh lừa cảnh sát. Cho đến vụ án hội thao của trường, hung thủ giết người xong không quên tạo thêm những manh mối giả để cảnh sát đi sai đường. Một quá trình gây án & trốn án rất công phu và tỉ mỉ. Đến cuối cùng, nhân vật chính Maejima tưởng chừng như nạn nhân thì hóa ra chỉ là một con tốt trong kế hoạch gây án của hung thủ.
Tuyến nhân vật được xây dựng với những kẻ vừa là nạn nhân vừa là hung thủ. Dù vô tình hay cố ý ít nhiều đã tạo nên sự đồng cảm và day dứt cho độc giả khi những trang cuối cùng của Sau giờ học khép lại.

Dù Sau giờ học được xuất bản từ năm 1985, thủ thuật gây án không mấy mới mẻ. Nhưng vẫn phải công nhận sự chặt chẽ trong việc dẫn dắt cốt truyện cùng bộ óc sáng tạo thiên tài của Higashino Keigo. Ông rất giỏi trong việc đánh lừa người đọc và để dành sự thật đến những trang sách cuối cùng.

Sau giờ học: Giáo dục ngay cả khi sau giờ học

Sau giờ học lấy bối cảnh ở một trường nữ sinh trung học. Higashino Keigo đã lựa chọn khai thác tâm lý nữ sinh tuổi vị thành niên – đây là độ tuổi nhạy cảm, dễ tổn thương và phức tạp nhất. Có thể nói, bác Keigo đã có sự đầu tư và tìm hiểu kỹ lưỡng về những mâu thuẫn trong tâm lý nữ sinh khi sáng tác tác phẩm này.
Điều này góp phần củng cố động cơ của hung thủ thêm phần vững chắc. Thực sự, những tâm hồn ngây thơ, thuần khiết này sẽ rất dễ bị vấy bẩn nếu như chúng gặp phải những sự kiện ám ảnh cả một đời người. Thế nhưng, những giáo viên, những người lớn lại thiếu đi sự tinh tường, thiếu đi sự đồng cảm để có thể bước vào thế giới của những cô nàng tuổi mới lớn. Có lẽ mọi chuyện sẽ khác đi nếu như người lớn hiểu được và xoa dịu đi những nỗi đau tinh thần bên trong họ. 

Maejima tựa hồ chỉ mong muốn truyền đạt kiến thức trong sách vở cho học sinh. Thế nhưng anh đâu biết rằng từng lời nói, hành động của anh lại được nữ sinh tiếp thu như một hình thức “giáo dục” thực sự. Sự thiếu quan tâm và chối bỏ trách nhiệm “nghề giáo” của giáo viên sau giờ học được Keigo khắc họa rất rõ trong tác phẩm này. Có lẽ Maejima tưởng chừng như chỉ thực sự quan tâm học sinh của mình cho đến khi sự nguy hiểm đang chờ chực anh mỗi khi tiếng chuông tan học reo lên. 

Xem thêm các tác phẩm khác của bác Higashino Keigo:

• Trái tim Brutus – Ai mới là kẻ thiếu khuyết trái tim?
• Đơn Phương – Đâu đơn giản chỉ là yêu thầm
• Tên của trò chơi là bắt cóc: Ai mới là người làm chủ cuộc chơi?
• Bạch dạ hành – Số phận bi kịch của những con người vùng vẫy trong đêm trắng
• Phía sau nghi can X – Bất hạnh của một tình yêu song hành cùng tội ác
• Bí mật của Naoko – Sống thật với linh hồn hay sống đúng với thân phận?
• Biến thân: Hành trình tìm lại chính mình
• Sự cứu rỗi của thánh nữ: Học được gì qua câu chuyện tình yêu của phụ nữ?

Ở Sau giờ học có thể thấy bác Keigo đã có thiên hướng xây dựng nhân vật nữ Nhật Bản rất đỗi bi thương. Từ những nữ sinh trung học, người vợ của Maejima, cô giáo Aso… phụ nữ trong tác phẩm của ông luôn hiện lên với vẻ xinh đẹp, tài hoa, thông minh nhưng luôn là những người “lắm mưu, nhiều kế” mà rồi đến cuối cùng vẫn không thể tránh khỏi số phận bị tổn thương và chà đạp.
Sau giờ học dù được sáng tác từ thế kỷ trước nhưng những giá trị của chúng vẫn còn tồn tại cho đến tận ngày nay. Một tác phẩm hay cả về bài toán trinh thám cùng một cái nhìn đậm chất “giáo dục” được Higashino Keigo gửi gắm đầy chân thật và trần trụi nhất.
(Gửi tặng người bạn đã cùng tôi bàn luận thủ thuật gây án trong cuốn sách này^^)

Tapchireview’s rating: 4.0/5